Czym jest kryzys psychologiczny?

10 sierpnia 2020

Kryzys najkrócej mówiąc to moment rozstrzygający, punkt zwrotny, okres przełomu. Kryzys psychologiczny jest przejściowym stanem utraty równowagi wewnętrznej, reakcją na daną sytuację krytyczną lub trudne wydarzenia życiowe. Cechuje się dużym napięciem emocjonalnym, uczuciem przerażenia, obawą przed utratą kontroli i poczuciem bezradności. To takie odczuwanie wydarzenia lub danej sytuacji, które wydaje się trudnością nie do zniesienia, nie do pokonania. Pojawia się niespodziewanie i uderza w człowieka, który w danej sytuacji nie posiada zasobów i mechanizmów, by sobie z nim poradzić.

fot: freepik

Jakie najczęściej spotykają nas kryzysy?

Kryzys mogą wywołać nieoczekiwane wydarzenia życiowe, takie jak: śmierć bliskiej osoby, ciężka choroba, wypadek, strata pracy, rozpad małżeństwa, zdrada, przemoc doświadczona lub ta, której się było świadkiem. Kryzys może być też tzw. rozwojowy, kiedy dotyczy sytuacji rozwojowych, które wymagają ponownej adaptacji do nowej sytuacji.

Kryzys szansą na zmianę?

Sam kryzys może być zagrożeniem dla osoby go przeżywającej, ale również szansą na zmianę. Bo jest tak w naszym życiu, gdy trwamy w stanie względnej równowagi, i to często też wtedy, gdy jest nam nawet bardzo źle-nie mamy wtedy zupełnie motywacji do zmiany tej sytuacji. Boimy się, mamy wątpliwości, czy sobie poradzimy, a czy warto coś zmieniać, może będzie jeszcze gorzej? Natomiast sytuacja kryzysowa niejako zmusza nas do zmiany i pojawia się wtedy szansa na taką zmianę, która wcześniej w żaden sposób inny nie byłaby dla nas możliwa. I może to być dla nas ślad, który koniec końców odbije się jednak pozytywnie na naszym życiu. Trzeba pamiętać, że kryzys jest zjawiskiem ograniczonym w czasie, o ile znajdzie rozwiązanie i nie przejdzie w stan chronicznego stresu.

Fazy kryzysu

Kryzys jest zjawiskiem dynamicznym, które u większości przeżywających go osób ma swoje charakterystyczne fazy.

  1. Faza szoku, czyli konfrontacja osoby z wydarzeniem, które wywołuje kryzys. Reakcja to: „Nie wierzę!”, „To nie może być prawda!”, „Jutro się obudzę i wszystko wróci do normy”. Pozornie można nawet odnieść wrażenie, że osoba kontroluje sytuację, ale w psychice panuje ogromny chaos i silne pobudzenie. Napięcie narasta i pojawiają się próby radzenia sobie znanymi sposobami.
  2. Kolejna faza to nieuchronna konfrontacja z rzeczywistością, tzw. faza reakcji emocjonalnej. Rodzące się tutaj uczucia są bardzo intensywne, napięcie szybko wzrasta, pojawia się frustracja z powodu nieskuteczności stosowanych działań. Brak odpowiedniego wsparcia, jak już wspominaliśmy, zagraża chronicznym kryzysem na trudnościach.
  3. Potem następuje okres mobilizacji i koncentracji, praca nad kryzysem to kolejna faza: mobilizacji; pojawia się wyzwolenie z dominacji kryzysu i myślenie o przyszłości. Rosnące dalej napięcie powoduje teraz zwiększenie mobilizacji sił organizmu, uruchomienie zasobów jednostki. Uwaga! Jest to czas, kiedy (nareszcie!) pojawia się gotowość do skorzystania z pomocy. MOŻNA POKONAĆ KRYZYS i odzyskać równowagę sprzed wydarzenia kryzysowego. Ale można też pozornie poradzić sobie z problemem, zaprzeczając mu. Jeżeli to nie przyniesie efektu wzrasta niepokój, pogarsza się funkcjonowanie. Można rozwiązać swój problem, gdy w odpowiednim momencie zastosuje się konstruktywne strategie, w tym profesjonalną pomoc. Można też albo: zmienić ocenę problemu przestając uważać go za problem wymagający rozwiązania, albo: zrezygnować w ogóle z jego rozwiązania.
  4. Następnie ma miejsce faza: nowej orientacji, gdy zostaje odbudowane poczucie własnej wartości, przywrócona kontrola, dochodzi do nawiązania nowych związków, akceptacji i co ważne: wydarzenie kryzysowe wzbogaca doświadczenie życiowe jednostki. Jeżeli jednak osoba nie rozwiąże problemu, nie zmieni jego oceny i nie zrezygnuje z jego rozwiązania , dochodzi niestety do dalszego wzrostu napięcia aż do „punktu załamania” i może nastąpić dezorganizacja osobowości. Tu trzeba podkreślić znaczenie interwencji kryzysowej. Jej głównym celem jest zapobieganie utracie równowagi, jej przywrócenie, oraz przywracanie zdolności do samodzielnego radzenia sobie, w tym umiejętności poszukiwania i korzystania ze wsparcia społecznego.

Każdy kryzys jest wyzwaniem. Sprostanie temu wyzwaniu wymaga podjęcia ważnych decyzji i działań, które wybiegają poza codzienną rutynę. Wymaga odnalezienia w sobie odwagi, by zakwestionować swoje stare przekonania, porzucić stereotypy i spojrzeć na sytuację z nowych perspektyw.

Bibliografia:
Konczelska, K. Interwencja kryzysowa w praktyce psychologicznej. Pobrano z: https://psychologiawpraktyce.pl/artykul/interwencja-kryzysowa-w...
Swierczyńska, M. Kryzys psychiczny. Jak sobie z nim radzić? Pobrano z: https://zdrowie.pap.pl/piorem-eksperta/psyche/kryzys-psychiczny.

phone-handset