Muzyka ma swój niepodważalny i niezastąpiony wpływ na zdrowie człowieka, a więc też na zachowanie równowagi emocjonalnej. Oddziaływała ona w sposób naturalny na człowieka od najdawniejszych czasów, począwszy od ludów pierwotnych, od starożytnego Egiptu, Babilonu czy Grecji po współczesne czasy. My sami już w okresie prenatalnym w sposób bezpośredni doświadczaliśmy jej zbawiennego wpływu, a pośrednio również poprzez reakcje naszej mamy. Badania potwierdzają, że już pięciomiesięczne niemowlęta zauważają zmiany w prezentowanych im melodiach.

Najpowszechniejszą dziedziną sztuki jest właśnie muzyka. Wyróżnia ją to, że jest najbardziej komunikatywna i działa bezpośrednio, tzn. nie wymaga żadnego tłumaczenia i komentarza. Pozwala ona przenosić się w sferę przeżyć drugiego człowieka. Przenika przez samokontrolę człowieka, dociera do wyobraźni i pobudza fantazjowanie. Słuchane melodie mają szczególnie duże możliwości budzenia różnorodnych emocji w odbiorcy.

Wyjątkową zaletą muzyki jest to, iż jej struktura przypomina przebieg napięć i odprężeń, które leżą u podłoża wszelkich procesów życiowych. Można zatem pokusić się o stwierdzenie, że pulsuje ona nieustannie razem z nami przez całe nasze życie… , poprzez śpiew ptaków, szum strumyka, szelest liści i wszelkie jej bardziej wyrafinowane formy w postaci słuchanych utworów znanych, nieznanych i spontanicznych twórczości.

Wiedząc, że muzyka wpływa na nasz nastrój, przyjrzymy się teraz, w jaki sposób oddziaływuje na nasz organizm.

Muzyka ma wpływ na układ oddechowy i krwionośny człowieka. Wesoła i groźna – powoduje wzrost częstości uderzeń serca, smutna - obniża tętno i zwalnia oddech. Można zaobserwować również zmiany przewodnictwa elektrycznego skóry.

Mówimy często sami, że muzyka nas przenika… . Aktywuje bowiem ona autonomiczny układ nerwowy wpływając na nasz nastrój. Uruchamia emocje poprzez swój rytm i tempo, wpływając w sposób fizjologiczny na poziom doznawanego pobudzenia człowieka. Kolejnym istotny jej skutek, to określona produkcja neuroprzekaźników w mózgu, takich jak: epinefryna, noradrenalina, serotonina czy dopamina, która reguluje takie procesy, jak uczenie się, wpływa na naszą motywację i nastrój.

Badania potwierdzają, iż mamy w mózgu specjalne struktury odpowiedzialne za odbiór muzyki i jej znaczenie. W reakcję emocjonalną zaangażowane są takie ośrodki, jak: ośrodki zainteresowania, emocji, nagrody i motywacji (!). Różnorodność reakcji jest tak odmienna, jak różnorodność każdego z nas.

Dlaczego słuchamy muzyki?

Otóż głównym powodem jest dostarczenie sobie przeżyć emocjonalnych, takich, jakich potrzebujemy w danym momencie. Tak postępując, możemy regulować własny nastrój, wpływając pozytywnie na naszą równowagę emocjonalną. Ocena emocji płynących z muzyki jest niezależna (jak podają badania) od wykształcenia muzycznego: i ludzie zwykli, i profesjonalni muzycy, oceniają ją równie trafnie.

Nie można odmówić muzyce również jej wpływu na funkcje poznawcze. Słuchając utworów Mozarta odnotowuje się wyższą efektywność uczenia się, co udowodniono przeprowadzając szereg odpowiednich eksperymentów. Dowodzą one tego, iż polepszenie wyników uczenia się ma związek z modyfikacją nastroju oraz poziomu pobudzenia, w efekcie czego następuje poprawa tych wyników.

Dążeniami ludzi są też doznania estetyczne związane z słuchaniem rożnego rodzaju muzyki. Harmonia dźwięków czy czystość brzmienia są prawdziwą ucztą dla koneserów muzyki. Trzeba tu zwrócić uwagę na poszczególne preferencje każdego słuchacza, inne dla miłośnika muzyki klasycznej, a inne dla sympatyków ostrych rockowych brzmień. Co jednym poprawi samopoczucie, innym może je popsuć. Słuchacze intuicyjnie wybierają odpowiednie dla siebie utwory. Znaczący jest tu fakt, że na odbiór muzyki ma wpływ pierwotny stan emocjonalny, w jakim znajduje się słuchacz.

Jakie jeszcze mamy korzyści z słuchania muzyki?

• Pomaga ona wcześniakom: specjalnie dobrane dźwięki podobne do odgłosów z łona matki sprawiały, że maluchy były spokojniejsze, lepiej spały, co miało wpływ też na ich rodziców.

• Pomaga w łagodzeniu bólu: przynosi ukojenie w przenikliwym bólu, szczególne zasługi mają tu Bach i Mozart, sprawdza się też znakomicie muzyka do medytacji.

• Pozwala kontrolować wagę: wysyłając informacje do podświadomości, w pamięci sensorycznej człowieka, która odpowiada za percepcję.

• Wzmacnia nasz system immunologiczny, powodując wzrost poziomu interleukiny-1, kluczowej dla tego systemu.

Wymienione powyżej korzyści właściwie można już zaliczyć do Muzykoterapii, która jako taka podnosi znacznie jakość życia słuchających. Ta terapia muzyczna jest prowadzona przez wykwalifikowanych specjalistów i ściśle dopasowana do potrzeb i problemów danego pacjenta. Trwa ona dłuższy czas, kilka sesji. Może mieć formę aktywną, uczestniczącą lub receptywną ,opierającą się na słuchaniu muzyki, relaksacji czy wizualizacji.

Podsumowując rozważania na temat wpływu muzyki na nasze zdrowie, można śmiało stwierdzić , że jest on zdecydowanie pozytywny, bezcenny, konieczny, zdrowy, pomaga utrzymać równowagę emocjonalną, a jednocześnie jest dla nas źródłem nie kończącego się zachwytu… . Podtrzymujmy ten zachwyt, dbajmy o nasze zdrowie, korzystając jak najczęściej z dobrodziejstw muzyki.

Literatura:
Ciećwierz T. (2012, 4 lutego) Wpływ muzyki na organizm człowieka oraz jej znaczenie dla społeczeństwa.
Strzelecki W. (2010) Terapeutyczne zastosowanie muzyki. Wyd. Nauk. Uniw. Med. im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu.